नवनियुक्त संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्री उमाशंकर अरगरियाले पदभार ग्रहण गरेपछि पहिलो कार्यको रुपमा जनकपुरधामको जानकी मन्दिरलाई विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत गराउनका लागि एक समितिको गठन गरेका छन् ।

मन्त्री अरगरियाले शुक्रवार राति नै मन्त्रालयमा पुगेर पदभार ग्रहण गर्दै आर्थिक वर्ष २०७८÷७९ मा जानकी मन्दिरलाई विश्व सम्पदा सूचिमा सूचिकृत गराउने विषयमा अध्ययन गर्न पुरातत्व विभागका महानिर्देशक दामोदर गौतमको संयोजकत्वमा पाँच सदस्यीय समितिको गठन गरेको जानकारी दिए ।

विश्वका हिन्दुहरूको आस्थाका केन्द्रको रुपमा रहेको जानकी मन्दिर क्षेत्रलाई विश्व सम्पदा सूचीमा समावेश गर्नका विगतदेखि नै विभिन्न प्रकारको प्रयास हुँदै आए पनि हालसम्म सफल हुन सकेको छैन । जनकपुरधामको प्रमुख धार्मिक स्थल जानकी मन्दिर पर्यटकहरुका लागि आकर्षणको केन्द्र रहेको छ ।

जानकी मन्दिरमा राम र सीताको मूर्ति रहेको छ । जानकी मन्दिरमा निष्ठापूर्वक पूजा गर्दा मनोवाञ्छित फल प्राप्त हुने जनविश्वास रहेको छ ।

भारतको जयपुरको लोहागढका साधु सुरकिशोर दासले जनकपुर पत्ता लगाएका थिए । भनिन्छ उनलाई जानकीले नै सपनामा यही मेरो जन्मभूमि रहेको बताएकी थिइन । शुरुमा उनले नै सानो कुटी बनाएर पूजा प्रारम्भ गरेका थिए । त्यही बेलादेखि जनकपुरमा पूजा गर्न बाहिर बाट साधु सन्तहरु आउन थाले ।

जानकी मन्दिरको वर्तमान स्वरुप टिकमगढकी महारानीले बनाएकी थिइन । भाकल गर्दा पुत्र प्राप्त भएपनि वृषभानु कुमारीले ९ लाखको लागतमा मन्दिर बनाएको जानकी मन्दिरका महन्थ रामतपेश्वर दास वैष्णव बताउँछन । जानकी मन्दिरको शिलान्यास सन् १८९४ मा गरिएको थियो भने सन् १९११ मा मन्दिरको निर्माण कार्य पूरा भएको थियो । मन्दिर मिथिलाञ्चलवासीका लागि सांस्कृतिक धरोहर पनि हो । मन्दिरको वार्षिक क्यालेन्डर अनुसार जन्मदेखि मृत्युसम्म प्रायः सम्पूर्ण क्रियाकलाप मिथिला विधि अनुरूप नै हुने गर्छ । राम जन्मको अवसरमा प्रत्येक चैत्रमा रामनवमी, वैशाखमा जानकी नवमी, मंसिरमा रामजानकी विवाह महोत्सव, असोज पूणिर्मामा कोजाग्रत, साउन–भदौमा झुला, फागुनमा परिक्रमा लगायत मनाइनु यसकै उदाहरण हो । जानकी मन्दिर ४हजार ८सय ६० वर्ग फÞीट क्षेत्रफलमा फैलिएको छ । जानकी मन्दिरलाई नेपालको सबैभन्दा ठूलो मन्दिर भनिन्छ ।

भगवान राम जानकीकै कारण भगवान बनेकाले पनि जानकी र जनकपुरको महत्व संसारभरी अत्याधिक रहेको विधायक सुरिता साह बताउँछिन । ‘जनकपुर आउनुभन्दा पहिला उनी एउटा राजकुमार मात्रै थिए ।’ विधायक एवं सेभ हिस्टोरिकल जनकपुरका अध्यक्ष रामअशिष यादवले पशुपतिनाथ पछि नेपालमा पर्यटकका लागि जानकी मन्दिर, गौतम बुद्धको जन्मस्थल र सगरमाथा रहेको बताए । जानकी मन्दिरमा तीन पटक आरती हुन्छ । आरतीको बेला भीड लागेको हुन्छ । जानकी मन्दिरमा २४ घण्टे रामनाम संकिर्तण हुनुका साथै राम जानकीसंग जोडिएको संग्रहालय पनि रहेको छ । मन्दिरमा आउँदा कोही प्रसादी चढाउँछन, कोही मुण्डन गराउँछन, कोही अन्य कार्य गर्ने गरेको जानकी मन्दिरका महन्थ रामतपेश्वर दास वैष्णवले बताए । आजको राजधानी दैनिकमा समाचार छ ।